vrijdag 28 maart 2008

Plaatjes met tekst of grote literatuur?

In hoeverre kan een beeldroman opgenomen worden in de shortlist van een gerenommeerde literaire wedstrijd, concreet Marc Legendres Verder voor de Libris Literatuurprijs?
Op zich is daar niets mis mee, het zou dan de literaire kwaliteiten van een stuk naar waarde kunnen schatten. Maar strips zijn bovenal een ander, apart, exclusief medium. Noch het één (literatuur), noch het ander (film of animatie). Alsof je een filmscript, theatermonoloog of liedjestekst plotsklaps mag nomineren voor een even geldige reden, zoals jurylid Reynebeau aanhaalt dat de selecte club er ons op wil wijzen dat literatuur veel ruimer is dan mainstream. Natuurlijk springt Toon Horsten opportunistisch op de kar om deze 'open geest' te bejubelen en moedigt verantwoordelijken aan. Waardoor in de toekomst misschien alle andere uitgevers, die evenzeer zogezegde 'graphic novels' uitkotsen, hun literaire pretenties opeisen omdat ze baanbrekend zijn en zich buiten het ordinaire begeven. Neen, dank u. De aangehaalde voorbeeldige Vanistendael en Randall C hebben zekere capaciteiten, ja. Of je ze kan plaatsen naast groten der Nederlandstalige schrijfaarde?
In hoeverre kan je twee verschillende disciplines met elkaar meten? Tekstueel staan ze niet gelijkwaardig, want de ene heeft ruimschoots voldoende aan minimale bewoordingen omdat de rest beeldend ingevuld wordt. Vandaar ook dat het zo moeilijk is om de perfecte strip te vinden. Bij de ene zijn de tekeningen subliem en het verhaal slechts middelmatig. De andere biedt dan weer een schitterende plot, terwijl het grafisch weinig te bieden heeft. Het erge is dat Verder daartussenin niet eens dobbert. Waar Dave McKean wél handig met de computer wist om te springen om diens beelden te bewerken in een getekende context, gebruikt Legendre de getekende lijn als een minimaal instrument om een getekende schijn te wekken. Veel artisticiteit komt hier niet aan te pas. Waarom dan ook het stripmedium gebruiken en het als een grafische roman bestempelen? Eisner mag met de eer gaan lopen als pionier van het genre, in Europa hadden we ook onze opzienbarende bijdrages: de Duistere Steden-albums, De Chninkel, HP en Guiseppe Bergman. Casterman deed het uitdrukkelijk met hun Wordt Vervolgd Romans. Of ook de Vrije Vlucht-collectie met daarin De eeuwige oorlog en andere evenwaardige klassieke grafische romans. Da's uit de grabbelton des verleden opgevist. Of wat dacht je van Hanco Kolks Meccano, daar kan je niet omheen qua literaire en beeldende impact. De vergelijking met Verder houdt dan ook snel op.
Nogmaals, geen probleem dat strips een literaire erkenning krijgen. Maar dan wel liefst eentje dat 'ons' genre alle eer aan doet.
Trouwens, het zou me sterk verwonderen dat Het B-Gevaar enkel goede strips verkoopt en daarom Verder niet in huis heeft. Ik kan me wel voorstellen dat wanneer je een bepaald boek niet goed vindt, het moeilijker is om dat aan de man te brengen. Vandaar dat je logischerwijs, om winkeldochters te vermijden, na een moeizame verkoop van een/enkele exempla(a)r(en), kiest voor levering na bestelling.

Geen opmerkingen: