Op 20 oktober 2009 overleed de 82-jarige Jef Nys. Terugkijkend op zijn rijkgevulde carrière mag deze aimabele man gerust gelauwerd worden voor hetgeen hij in Vlaanderen voor het medium strip presteerde. Naar aanleiding van de tentoonstelling De wereld van Jommeke - Het museum van Jef Nys schreef ik onderstaande tekst.De Conscience van de strip
Diepgeworteld overleven de typische Vlaamse familiereeksen reeds decennia lang de verschillende generaties die telkens een herkenbaar proces doorlopen: die van het verslinden, het afwijzen en het erkennen.
De eerste fase is die van het verorberen. Gewoontegetrouw worden strips doorgegeven aan de kinderen die ogenschijnlijk de prentenboeken gemakzuchtig opslokken alsof het een lieve lust is. Het wegdromen brengt hen tot in alle hoeken van de wereld en exploreert onontgonnen gebieden in de kleinste uithoeken. Brussel, Londen, Parijs, Barbados, het Oeralgebergte, Madagaskar, New York, de Stille Zuidzee. Met Jommeke kom je overal. Zelfs op plekken waar je het bestaan niet eens van wist (Pimpeltjes- en Paradijsei-land). De tweede fase is die van de ontkenning. De Jommeke-strips zijn voor kinderen en hebben geen meerwaarde te bieden. Je verafschuwt de platvloersheid en kan er niet inkomen dat de literaire grenzen beperkt blijven tot een gekunsteld Vlaams. De Jommekestaal heeft zo’n eigen karakter dat een plattelandsmentaliteit levendig in ere wordt gehouden. Het is bon temps om deze kinderstrip op volwassenenmaat te beoordelen en zo beroepshalve de grond in te boren. ‘Ge zult het geweten hebben.’ Tot de laatste fase arriveert wanneer je merkt hoe begeesterd kinderen de dolle fratsen en avonturen van deze onverbeterlijke wereldreiziger meebeleven. Of dat je zelf wegdroomde in een nagebouwde zeepkist om ecologisch met jouw eigenste Grasmobiel al die uitlaatgassen te bestrijden. Henri (Hendrik) Conscience leerde zijn volk lezen. Jef Nys leerde door de jaren heen en leert nog steeds de kinderen strips lezen. Of ze op krantenpapier verschenen in tweekleurendruk, of ze nu via een klassiek pallet de markt overheersen, de inventiviteit spreekt boekdelen.
Een patroon
Eenvoud heeft Nys altijd gesierd. De plot van een Jommekes-album kan je immers steeds herleiden tot enkele vindingrijke patronen: ofwel hulp gezocht, ofwel Gobelijn die iets onwaarschijnlijks uitvindt en het per abuis de wereld instuurt met catastrofale gevolgen, ofwel het vinden van een document met een indringende boodschap. Hoe simplistisch ook, het bracht de jongen met het strooien hoofd van Noord naar Zuid, van Oost naar West.
Om Jef Nys als patroonheilige te beschouwen, is misschien wat overdreven. Maar lof en erkenning, da's het minste dat hij verdient.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten