Stripjaar 2007 (2): de manga's

Wie het liever fruitiger heeft, zou kiezen voor mango's. De Oosterlingen houden het echter op hun versie van het beeldverhaal: de manga. Deze term slaat niet op de vormelijke verschillen met hun Westerse concurrenten, noch op andere leesrichtingen of inhoudelijk extremere verhalen. In de taboesfeer worden manga's nogal eens botweg gecatalogeerd als zijnde gewelddadig, seksistisch, infantiel en andere bevooroordeelde veronderstellingen. Dat klopt deels, ware het niet dat we deze variaties op dezelfde thema's ook tegenkomen op onze markt. Manga staat eenvoudigweg voor het beeldverhaal in Japan met een zeer gevarieerd leespubliek: voor jongens of meisjes, huisvrouwen of boekhouders, dokters of verpleegsters, gangsters of rechtshandhavers. Voor elk wat wils, een luxe die we ons hier niet kunnen veroorloven.

Invasion of the body snatchers
In welke mate de manga de Nederlandstalige stripmarkt zal veroveren, valt moeilijk in te schatten. Een penetrante aanwezigheid op de Franse televisie (Club Dorothée) van anime (de tekenfilms) zorgde ervoor dat meer dan 25 jaar later bijna 30% van de Franse markt ingepalmd wordt door vertalingen van manga's. Daarenboven merk je dat ook jongere auteurs deze blitze manier van vertellen overnemen en incorpereren in hun verhalen. Jean-David Morvan, die met Nomad en HK mid jaren negentig zelf een Europese manga schreef voor Glenat, gebruikt subtiel diens invloeden in oa Konvooi (de virulente decoupage, samen met Buchets flitsende tekeningen). Straffer zelfs, De kleine wereld was zijn Peter Pan-verhaal in manga-taal. Een trend die zich ongetwijfeld zal doorzetten, net als de Amerikaanse comics (met Bisley, McKean, Ware) elk op hun schaal hun sporen nalieten.

Een frisse wind
Zijn de manga's waarmee uitgevers gretig willen uitpakken dan zo veel interessanter? En zullen ze onze markt verzieken? Vlaamse hoogwaardigheidsbekleders kijken met argusogen toe. In hoeverre kan je de opkomst van de manga betreuren? Standaard Uitgeverij timmert sinds jaar en dag aan een vastberaden consolidering van hun marktaandeel. Met zinloze gadgets (gsmscherm-kuisdoekjes, scheetkussens, houwtouwen, cd's) en bovenal flutverhaaltjes de productielijn in stand houdend, mag Vlaanderen bovenal diens stripverkleutering niet ontgroeien. Mediastrips als W817, En daarmee Basta, F.C. De Kampioenen zijn schering en inslag en spelen op het bekendheidsprincipe van hun TV-dragers. Natuurlijk dat zij zich uitermate bedreigd voelen door deze andere vertelvorm die de inslaapgedommelde jongeren eindelijk wakkerschudt. Want het moet gezegd: deze Standaard-producten zijn slechts de zoethoudende fopspenen zonder meerwaarde. Fantastisch dan ook wanneer je een jonge lezer ziet die het niet kan opbrengen om een Urbanus daadwerkelijk te lezen, zogezegd vanwege de vele tekstballonnen, maar zich wel totaal verdiept in de spionagethrillerwereld van Detective Conan. Missie geslaagd.
Ook hier geldt natuurlijk dat het kaf van het koren gescheiden dient te worden. Vijfentachtig episodes Dragonball bieden buiten veel vechtscènes niet altijd het nodige intellectuele soelaas. En Yu-gi-oh, Naruto en Shaman King teren ook op hun commerciële TV-bekendheid waarbij het zelfs als volwassene niet altijd even vanzelfsprekend is om de plot rechtlijnig te volgen. Maar heb jij dan ook iets begrepen wanneer jongeren hun magische kaartspel bovenhalen en in hun eigen fantasiewereld waarde hechten aan die meestal onleesbare Japanse prentjes waar ze een eigen puntensysteem aan toekennen. Feit is: d'r worden weer strips gelezen.
Dat uitgevers segmentarisch de markt aftasten, zogezegd vanuit een idealistisch perspectief om nieuwe bronnen aan te boren, valt aan te moedigen. Indien dit verantwoord gebeurt. Shojo staat voor meisjes en hoopt daarmee deze puberale categorie te verleiden met strips over verliefdheden, persoonsverwisselingen, dromen en bedrog. Marco Borsato op kindermaat? Vooralsnog kwam er weinig goeds uit de bus (Alice 19th, DN Angel), Nana buiten beschouwing gelaten. Deze laatste balanceert op het randje. Enerzijds zit ze met bepaalde geplogendheden die bij deze leeftijdsgroep perfect past (gevoelens, vriendschap), anderzijds maak je toch enige bedenkingen (het realisme sluit menstruaties uit, als schoolmeisje een relatie hebbend met een 10 jaar oudere getrouwde man). Beschuldig me van conservatisme!

Glenatje op het matje geroepen
Pionierde uitgever Glenat de manga's op de Nederlandstalige markt, enkele pogingen van andere spelers jaren geleden buiten beschouwing gelaten, ze discrediteerde zichzelf door een onprofessioneel beleid van eindeloze vertragingen. Neem de enkele maanden geleden verschenen uitgebreide manga-folder vast waarin ze hun waren aanprijzen en je merkt dat met de verschijningsachterstand ze zich hopeloos belachelijk maken wanneer x-tal nieuwe titels zijn aangekondigd. Twee jaar laten ze ons ongeduldig watertanden met de mogelijke publicatie van het magistrale Nausicaa, dé Japanse Chninkel. En 20th Century Boys had kunnen uitgroeien tot een Monster-succes indien de albums regelmatiger in de winkelrekken kwamen te liggen. Kana wist wel van wanten. Zich stortend op de verschillende genres, voor jongeren én volwassenen, humor, meisjes, detective, avontuur, fantasy én/of thriller, slechts 7 reeksen en toch een enorme variatie.

Een harde note om te kraken
Commercieel pocht Kana met het succes van Death Note, een zwaar overroepen psychologische thriller die morele kwesties aanhaalt zonder diepgravend zichzelf in vraag te stellen. Bovendien haalde de strip ook nog de krantenkoppen door de link met de zogezegde Kira-moorden in het park van Vorst. Wist je dat de strip in bepaalde Chinese scholen verboden werd omdat kinderen hun eigen dodenboekjes creëerden en er de namen van meesters en ouders in noteerden...

Stromen als anagram
Dit totaal verblekend met het andere Urasawa-vehikel Monster. Menig scepticus liet zich overhalen door de draagkracht van deze toch wel geniale strip en moest -zelfs niet beschaamd- toegeven dat eens dit virus jou te pakken heeft, je niet meer zonder kan.
Urasawa's schrijfstijl is ongeëvenaard en leest als een visuele roman volgestouwd met verschillende personages die wanneer ze opduiken niet alles nodeloos verzwaren, maar wel immens verrijken. Hij schuwt actuele thema's niet en stelt menig persoon in vraag. Monster daarom mee aan in deze jongen van de twintigste eeuw!

Een leven zonder manga?
Na de eerder genoemde tuinman, kan je hier best gebruik maken van die boer die kafscheidend zijn werk doet. Bovendien geldt eveneens dat je niet moet verwachten als zou de gehele manga-productie fantastisch en onmisbaar zijn. Ook hier mag je veronderstellen dat 10% echt de moeite van het lezen/kopen waard is. Dus hopen dat de uitgevers juiste selectie maken en de betere manga's ons taalgebied binnensijpelen...