Fatale liefde = Amorfati

De verhaaltjes van René Leisink en Jan Dirk Barreveld kon je reeds lezen in een beperkte A5-uitgave. Nu volledig aangevuld met alomtegenwoordige kleuren. Toen bewezen beide auteurs reeds dat ze ondanks het komische, lichtvoetige uitzicht, ze kunnen toveren met gitzwarte galgenhumor. Dat contrast tussen een vertekende, karikaturale werkelijkheid (afgezwakt minder de mensheid reflecterend) en de zwartgalligheid die zo kenmerkend is voor de huidige maatschappij (hebzucht, moordlust, gestoordheid) vloeien mooi samen. Dat Leisinks geschriften ook de hand van andere artiesten trotseren, wordt bewezen door Van der Meulen, Gerritsen en Peters. Elk met een eigen (even 'grappige') stijl focussen ze zich zonder al te veel franjes op de getwiste plot die plotseling switcht. Alleen jammer van het a-commerciële uithangbord. De voorkafttekening dekt de schitterende lading niet. Na Vlees en bloed hoop je dat er snel weer een homp bloederig vlees op de stripslachtbank terechtkomt.
- Amorfati 1 SC ****
- Amorfati 1 HC ****
- Trix 2 **

Ver-Ward

Een Nederlandse, helaas te Nederlandse, Lost. Door een toevalligheid in een andere wereld terechtkomen waar je er zo goed als helemaal alleen voor staat (of toch niet?), het kan eenieder overkomen (of toch niet?). Veel tijd voor reflectie is er niet want de protagonisten struikelen over het ene en het andere obstakel, ze duikelen en komen daardoor constant in nieuwe gevarenzones terecht. Actie verzekerd zonder dat je er al te lang stil bij kan blijven staan, Willem Ritstier bedenkt hopelijk op termijn de nodige eindjes om het geheel aan elkaar te knopen, anders heb je niet meer dan een gatenkazendoolhof. Marissa Delbressine lijkt niet meteen juist gecast voor de tekenaarsrol. Haar figuren zijn iets te artistiek, een beetje als Stedho of esthetisch nog extremer Pedrosa en missen een overtuigend realisme. Af en toe schittert ze met een karakterkop (Oz, pagina 45, kader 7; Rosa, 37-5) en toont als 'jongelinge' pagina's te kunnen opbouwen. Alleen weet ze vaak geen weet met de tekstballonnen. Soms als excuus dienend om twee kaders in de juiste richting met elkaar te verbinden, vaak ongepast uit het vakje vluchtend. Onbegrijpelijk (pagina 1, kaders 2/4/5, 45-1/2/3; 46-2/4). Even onbegrijpelijk is de naamkeuze: Ward! Niet echt internationaal getint. Net als vele uitdrukkingen die voor een Zuiderling minder lekker bekken. Echt gestrand is deze eerste Ward nog niet, je geeft Gestrand het voordeel van de twijfel.
- Huurlingen 3 **½
- Vincenzo Cucca, The Best of ***
- Ward 1 ***

Is de strip echt zo hip?

Extra publiciteit voor het medium, dat verdient een aanmoediging. Met een mooibekkende artikeltitel, toch altijd goed om mee uit te pakken! Alleen mocht dat een ietsje genuanceerder zijn. Volgens Van Dale staat "hip" voor "modern, eigentijds". Het is niet omdat meisjes doelgerichte reeksen als Mooie Navels en Dance Academy kopen, dat je meteen kan stellen dat de hippe honger gestild is. Die boeken tonen aan dat de versplintering van de markt een eigen publiek bereikt. Net zoals dat bepaalde manga's een even grote kans hadden om jongeren een andere beeldtaal te leren, met beperkt succes, o.a. door een gebrek aan opvolging en niet geslaagde marketing/distributie.
Dat de verkoopcijfers grotendeels opgekrikt worden door die ene titel (Amoras) is natuurlijk vervalsend. Die tijdelijke trucjes werden reeds eerder met succes door Amerikaanse uitgeverijen toegepast (bv. De dood van Superman), dus waarom het hier eveneens niet exploiteren met de dood van Wiske? Een zogezegd volwassener benadering!
Wat als die 'nieuwe' of 'herwonnen' Amoras-lezers van een kale reis terugkomen?
Met een boutade als "De strip is eindelijk volwassen geworden" vraag je je af waar die volwassenheid in zit. In de jaren zestig-zeventig had je reeds de volwassen underground- en opkomende auteur-strips. Heden ten dage word je overspoeld door 'graphic novels' die meer mature thema's aansnijden. Zit daar zo veel meer volwassenheid in, rekening houdend met de vaak onvolwassen, infantiele tekenstijlen (bij gebrek aan beter) en kinderlijke onvolmaaktheden? Of duidt die volwassenheid op de commerciële waarde van het medium? Als Brecht Evens toch tot de internationaal erkende artiesten behoort, waarom moet deze volwassen jongen dan nog financieel door de staat ondersteund worden? Grow up!
Hip is trendsettend, hip is modieus. Vooralsnog is dat voor de gehele stripwereld niet echt van toepassing.

Rozenkrans

Het geheime Genootschap, een ware nachtmerrie. Het scenario van Jarry en Richemond rammelt aan alle kanten. Ofwel heeft de vertaler zelf niets begrepen van het origineel en fantaseert hij erop los. Ofwel weten de auteurs niet waar ze naartoe willen met al de opgestapelde complotten. Van de hak op de tak springend zonder bevredigende overgangen af te leveren. Neem de gekwetste Beppo. Zonder aanleiding ligt hij een kadertje verder (pagina 39, kader 11) plotsklaps in bed. Normaliter zou je daar een tekstaanduiding 'Even later' verwachten. Tekenaar Popescu doet de volledige opbouw en aanzet van Critone (delen 1 & 2) teniet. Pagina 29, kader 5, het paard rechts schrikt met verstijfde poten! Of de paardrijders zweven in de lucht in het tweede kader van diezelfde bladzijde. De personages stralen geen animo uit, staan er vaak wezenloos bij. Zijn ze allemaal betoverd? Het geheime Genootschap, zwak en vervelend. Hopelijk zonder vervolg.
- Bessy 101 *½
- Bessy 103 *½
- Roos en het Kruis, De 5 *½

Met de zoon van een viking op stap

Met Christelijke Tijdschriften BV als uitgever vrees je een beetje voor een expliciete educatieve ondertoon. Roelof Wijtsma slaagt er in alle eenvoud in dat vooroordeel van tafel te vegen. Op geheel natuurlijke wijze vertelt hij een dubbel avonturenverhaal. Aan de ene kant de ontvoerde Ivo, aan de andere kant Skard, de Viking. Hoewel Leif dé vermelde Vikingzoon is, draagt eerder hoofdrolspeler Skard het grootste deel van het verhaal. In eerste instantie waan je je in het historische gedeelte van Midgard, de uitstekende strip van Steven Dupré. Ook daarin wordt een verbintenis aangegaan tussen een Viking en een inwoner van de geplunderde streek. Bij Wijtsma gaat het er minder humoristisch aan toe, zonder dat dit een negatieve weerslag heeft. Ivo en de Vikingszoon leest vlot, is spannend en meer dan professioneel gemaakt. Ivo is bezield met een goed karakter en een gezonde geest, het bewijs dat in donkere tijden er toch ruimte was voor humanisme. Voor jongere lezers zeker een aanrader.
- Cassio 7 ***
- Claire 24 **
- Ivo en de Vikingszoon ***½

Een portie Marsupilami

De Marsupilami als observator. Met dit keer geen beulen die hem en zijn familie willen kooien, wel vlinderjagers die klungelen om unieke exemplaren vast te kunnen pinnen. Hoewel, hun bedoelingen hebben minder gevolgen hebben voor het ecosysteem. Terwijl je in liederlijke, poëtische buien zou kunnen belanden met deze sierlijke gevleugelden, focust Yann zich op de sabotageacties binnen het wetenschappelijke team. Geen enkele van de geportretteerde figuren is interessant of wekt echt sympathie op (het blijven tenslotte jagers), met eentje -waarvan je niet kan vermoeden wie het is- als extreme boosdoener die al de naïve expeditieleden het leven zuur maakt. Yanns verhaal is zwak en kan als geheel niet bekoren. Batem en dieren: oké. Batem en mensen: niet oké.
- Marsupilami 7 ***
- Marsupilami 9 **½
- Marsupilami 13 ***

Niet het Franse gras, wel La Pérouse

Black Crow vertelt vooral bitter weinig. Hoewel, dat is niet helemaal terecht. Jean-Yves Delitte verblijdt je met feiten, bestookt je met nevenverhalen zonder de naamdrager van dit album als een documentairemaker op de neus te volgen. Uiteindelijk kom je amper iets te weten over de expeditie. Waarom trouwens Black Crow betrokken wordt bij dit 'verhaal', is een raadsel. Uitgezonderd natuurlijk de commerciële link om het boek in de reeks te kunnen plaatsen. Deze La Pérouse is vooral saai en ongeïnspireerd. Delitte handelt het tekenwerk zoals steeds met vakmanschap af, personagevariaties zie je bij hem niet vlug meer doorgevoerd worden. Helaas belemmert het rommelige 'scenario' een aangename lezing. Achtenveertig pagina's om over La Pérouse bijna niets te weten te komen, wat is het nu daarvan? Bovendien wordt je nieuwsgierigheid niet eens verder aangepord.
- Ballonvaarder, De 7 **
- Black Crow vertelt 1 **½
- Slag om Arnhem september 1944 3 *½

Suske en Wiske peddelen een wilde rivier af

The River Wild, cinematografisch met potentieel. Alleen is het moeilijk zo'n kolkende watermassa ook beeldend op papier te vatten. Morjaeu en c° wagen zich eraan en dat is een pluspunt. Geen foefjes of ontsnappingsroutes om een gedurfd perspectief te tekenen. De voorkafttekening is er het sprekende bewijs van. Helaas is de optische illusie niet helemaal geslaagd. En even ongelukkig: de plaatsing van de filantropische geste ("1€ gaat naar het goede doel bij aankoop van dit album"),

een groot deel van de dynamiek doorbrekend. Het verhaal is één aaneengeregen brok actie, met veel spanning door de continue dreiging. Te zelfs. Het hoekige tekenwerk (de poses die de personages aannemen, lijken vaak op het twisten) staat een beetje haaks.
- Suske en Wiske 322 ***
- Suske en Wiske 322 LX (linnen rug) ***
- Suske en Wiske 322 LX (velours) ***

Altijd wel een Magnum te vinden in de buurt van Ys

Een goeie negentig bladzijden was scenarist Istin erin geslaagd om zich afzijdig te houden van hetgeen hem het nauwst aan het hart ligt: de Arthur-mythe en het daaraan verbonden zwaard Excalibur. Wie had gedacht dat in zijn variant op de Conan-saga je plots Uther Pandragon ziet opdraven en deze uiteindelijk een belangrijk tegenstander wordt. Dit wraakzuchtig verhaal was voldoende spannend zonder dat de schrijver er Merlijn bij moest betrekken. Puur sword and sorcery-plezier met viriele actie en bloederige gevechten. Nenadov leeft zich uit. Zijn rauwe lijnen benadrukken de barbaarse insteek: robuust en hard. Het 'kind' heeft geen moeite om er zich daartussen aan te passen. Istin kent de legende van Lone Wolf and Cub, de voorbijganger met zijn kinderwagen en gebruikt het in zijn epos.
- Junior Suske en Wiske Vakantieboek Winter 2013 **
- Suske en Wiske pocket 35 ***
- YS, de legende 2 HC ***
- YS, de legende 2 SC ***

Pe-piet-erig

Erg toch dat Zwarte Piet ineens de zwartepiet krijgt doorgespeeld. Helaas valt het niet te zien, maar ik kan me inbeelden dat de man met de roe nu rood uitslaat van woede.
Er zijn tal van oplossingen om de racistische problematiek aan te pakken.
Zo zorgde IMPS, de zakenbehartigers van de totaal acommerciële Smurfen, voor een lichte aanpassing. De kwaadaardige, geïnfecteerde mannetjes -door Peyo bewust voorgesteld als zwarte wezentjes omdat die kleur nu eenmaal staat voor het omgekeerde van het blanke, witte licht: het kwade- werden ineens purper gekleurd om een groot gedeelte van de Amerikaanse goegemeente niet verder te schofferen. Vanaf heden dan ook graag Purperen Pieten met zwarte kleren!

Een andere oplossing is hen allen naar Michael Jacksons kliniek te sturen om te blancheren. Zong hij niet ooit: It doesn't matter if you're black or white?

En ten laatste, waarom geven de meeste zogezegde zwarten gewoon niet toe misbruik te maken van de onderdrukte rol en wentelen ze zich steeds in dit ongeoorloofd racisme door zich als blanke bruin te kleuren om bij kindjes sympathie te wekken, getuige de laatste foto.
De dag dat Aliens hier landen, dan pas gaan we overstelpt worden door rechtszaken omdat menig buitenaards wezen zich in zijn of haar kruis getast voelt en al de vormen waarmee ze werden af- en uitgebeeld als discriminerend zal ervaren.

Jommeke heet in Nederland... anders

Voor het etablissement Het B-Gevaar staan twee herkenbare figuren die dienen om onschuldige kinderzieltjes naar binnen te lokken. Dat toeristen geen idee hebben wie het zijn, tot daar aan toe. Jommeke is er immers nooit in geslaagd om vanonder de Vlaamsche kerktoren te geraken.

Maar wanneer een Nederlandse moeder ostentatief uitpakt met haar internationale stripkennis, genre "Nou, dat zijn Sjors en Sjimmie!", kan deze verkondiging het wereldbeeld van het kind danig in de war sturen en levenslange trauma's veroorzaken.
Indien je morgen in de krant leest: "Toeriste speelt Dommeke door Jommeke", hier werd het reeds gesignaleerd!
De gelijkenis is toch treffend, niet?

Saria for Belgium

Kan een tweede deel je toch omverblazen nadat Dufaux en Serpieri in het eerste deel jou in slaap wiegden met een vervelend stukje satanisme? Het helpt om geen verwachtingen meer te hebben en het helpt evenzeer dat Riccardo Federici het tekenaarsroer heeft overgenomen. Bijna als een Don Lawrence hanteert hij een -soms letterlijk- vlezig realisme. Geschilderd in een getemperd kleurenpatroon, sterk verschillend van het even extreme Requiem de Vampierridder. Een beetje een onterechte vergelijking, want zelfs al gaat het er hierin al even duivels aan toe, de scenarist is minder excessief. Ja, Dufaux die zijn demonen-ik in bedwang houdt, dat je zoiets mag meemaken. Mooi titanenwerk met een intrigerende plot. Proficiat trouwens voor het herintroducerende resumé voorin. Leuk.
- Drie dagen in Rio ***
- Drie dagen in Rio luxe ***
- Saria 2 HC ***½
- Saria 2 SC ***½

Golias zonder David

Zet maar in het rijtje of in je stripkast naast Asgard, inhoudelijk en kwalitatief houden ze elkaar in evenwicht. Is le Tendre op weg om wederom een fantasyklassieker neer te poten? En manifesteert Lereculey zich na de Bretoense Arthur-legende in de wonderbaarlijke wereld van de Griekse mythologie? De queeste zorgt voor spirituele openbaringen, zoals het hoort bij een soort van volwassenwordingsproces. Sterk hoe de artiest de sirenen weergeeft, echte harpijen. Sterk hoe hij op pagina 17 de boot in de verte laat voortdrijven. Het had gerust het hele blad in beslag mogen nemen. Een dobberend ding doelloos in het grote niets? Enig minpuntje, de vaak onnatuurlijke inkleuring van Stambecco. Vaak met veel lichteffecten en onwezenlijke patronen. In het heetst van de strijd let je er gelukkig niet te vaak op.
- Block 109 1 SC **
- Block 109 2 SC **
- Golias 2 ***½
- I.R.$. Team 2 **½

Twoface of Dubbelmasker?

Als er één iemand met de pluimen gaat lopen, is het toch wel Martin Jamar. Zijn klassieke, karikaturale stijl wordt ondersteund door een uitstekende inkleuring die de pracht en praal van sommige scènes extra in de verf zet. Zo is de openingsscène reeds een goede voorbode van hetgeen je op pagina 34 te zien krijgt. Van een historische reconstructie gesproken in technicolor. Vanaf 40 met evenveel gevoel voor detail de Notre Dame illustrerend, van buiten én van binnen (44, wow, die kroning, majestueus). Jammer dat Dufaux weer zijn eigen wrede en duistere spektakel koppelt aan Bonaparte. Anders had dit een onnavolgbare historische klassieker kunnen zijn.
- Dierenriem 8 **½
- Dubbelmasker 6 ***½
- Griekse Tragedie, Een 1 HC **½
- Griekse Tragedie, Een 2 HC **½

Een keizerlijke ingeving: Apostata

Voor wie zich de draag- en daadkracht van het woord Apostata niet kan herinneren, het komt hierin uitgebreid aan bod. Pluralist Augustus was duidelijk een te ruimdenkend man en dacht zo alle mensen te kunnen ver- en herenigen. Maar net degene die in de eeuwen ervoor zo fel belaagd werden (de Christenen), tonen pijnlijk dat hun menslievendheid beperkt is volgens het eigen volk eerst-principe. Religieus fanatisme, het is van alle tijden. En daar moet de 'afvallige' voor boeten, het sterkste element in deze reeks. Voor Ken Broeders als artiest bijna niets dan lof. De robuuste Belg staat daar als een rots in de internationale branding, voornamelijk voor een klein Nederlandstalig publiek opererend, het beste van zichzelf te geven wat geen enkele andere Vlaming in het realistische genre kan of wil realiseren. Met een geschilderd realisme evoceert hij Romeinse machtswellust. Vooral de strategische vergezichten via de militaire opmarsen en de imposante paleisinterieurs met veel detail versierd imponeren. De menselijke invulling is helaas niet altijd even anatomisch accuraat. Toch wederom een straffe 'tour de force'.
- Alamo 2 **½
- Apostata 5 ***
- Cross Fire 2 SC ***½
- Hasta la Victoria 4 SC **

Universal War One for you Two

Opnieuw een introductieverhaal voor een startende zesdelige cyclus. Bajram reikt voortdurend aanknopingspunten aan en recapituleert ingenieus (soms zelfs letterlijk schools geïncorporeerd) om te zorgen dat je zonder herlezen deze opvolger toch kan volgen. Met wederom Bijbelse proporties, zij het herschreven volgens de Goddelijke interventie van Kalish. Hoe mythisch kan een reddende figuur zijn? Net als in De Killer 12 staat de mens met zijn beperkingen centraal. De ene voelt zich verheven boven de ander (Canaäniet versus Martiaan). De ene is rebels, de ander conventioneel (Thea versus Vidon). Gezag versus onderdanigheid. Hoe ver reikt de menselijke kennis? Alomvattend houdt Bajram de lezer een spiegel voor. Met een 'simpel' avonturenverhaaltje je filosofisch entertainen, het is een kunst. Ga daarom de uitdaging aan en neem passief deel aan de tweede Universele Oorlog. Wie weet word je daardoor (politiek) actiever, weliswaar met een behoorlijke portie gezond verstand.
- Châteaux Bordeaux 3 **½
- Dokus 19 ***
- Universal War Two 1 ****
- Urbanus omnibus 2 **½

Ars Magna in Brussel en niet Zeppos, wel Kapitein Crown

Na zo een spectaculaire en bevredigende opener waren de verwachtingen natuurlijk hooggespannen. Noch Roulot, noch Hénaff kunnen de belofte waarmaken. Scenarist Roulot heeft duidelijk zijn kruit verschoten in het eerste deel. Daar waar hij verrassend uitpakte met onvoorziene plotwendingen middenin de pagina, focust hij zich hier eerder op een Tien kleine negertjes-variant. Crown was al een klootzak, de kinderen hebben duidelijk een aartje naar hun vaartje. Van je familie moet je het hebben. Hénaff maskeerde de anatomische zwakheden met enkele sublieme, weergaloze pagina's. Dit tweede deel bezorgde hem minder mogelijkheden om met visuele tierlantijntjes uit te pakken (even nog op de pagina's 33 en 34, à la Frank -Sin City- Miller) en je je dus vlugger stoort aan het gebrek aan accuraatheid en sensibiliteit. Rampzalig? Neen, want uiteindelijk is deze Het goud van de verdoemden een geslaagde afsluiter waarbij naast hebzucht en naijver ook religieus fanatisme een veeg uit de pan krijgt.
- Ars Magna 2 ***
- Bowen 2 HC *
- Bowen 2 SC *
- Testament van kapitein Crown, het 2 ***½

De begindagen van Doorzon

Nu Doorzon de reguliere basis van het stripveld verlaten heeft, krijgt Gerrit de Jager uit het niets een oprisping om de goegemeente te delen in de quasi ontstaansgeschiedenis van deze atypische stripfamilie. Het vloekt, Gerrit de Jagers stijl van alles ontbloot (geen kleur) nu in een grafisch roman-jasje. Daardoor vallen de drukte (een pagina ziet er steeds overvol uit) en de leegte (in decors, de fijne, droge lijnvoering met weinig zwartvlakken als contrast). Het is duidelijk een bewuste keuze en kan je de auteur moeilijk beschuldigen van een gemakzuchtige graphic novel-grafiek waar menig 'artiest' mee uitpakt bij gebrek aan beters. De Jager blijft zichzelf tenminste trouw en tekent waarin hij het best is, met Doorzon-varianten steeds de werkelijkheid afspiegelend. Het is behoorlijk intiem, de privékast die Gerrit de Jager opentrekt. De opvallende dubbele scheiding die hem te beurt valt, de auteur neemt geen blad voor de mond en legt een stukje ziel bloot. Het opkomend neoliberalisme van een anti-establishment-man, uiteindelijk wil je 'overleven'. Da's hetgeen de Jager doet, terug in de tijd wriemelen en 'over het leven' vertellen. Over zijn leven. Door zonder Familie, voor een niet chirurg: een geslaagde operatie.
- Beatles, The De begindagen **
- Doorzon: Door zonder familie ***½
- Miss Oktober 2 ***
- Uit de archieven van Willy Vandersteen 13 ***

Flauwbloezen

En plots komt daar uit het niets Dirk-Jan Hoek om de hoek kijken. Atypisch voor een Nederlands auteur hanteert hij een behoorlijk Franse stijl, genre Blutch, een ongewoon gestreept lijnenspel met karakter. Het zorgt meteen voor een grafische roman-sfeer, eentje dat niet enkel teert op dikte, na 79 pagina's hoor je de vogeltjes fluiten. Hoeks 'mussenissen' zijn nogal naïef met een moraaltje dat het lichte verhaaltje ondersteunt. Misschien dat net door die onschuld en eenvoud de plot rond Mao op je sympathie kunnen rekenen. Mits extra schaafwerk en het inpappen met een laagje vernis had het eindresultaat finaal afgewerkter kunnen zijn. Met nog meer liefde behandeld zodat het lijnenspel extra onderstreept kan worden. Mao's mussen is sympathiek.
- Blauwbloezen, De 57 **½
- F.C. de Kampioenen 78 **
- Mao's mussen ***

Atomen met stijl

Uitgever Dupuis exploiteert het erfgoed voor een keer optimaal. Na enkele Franquin-kortverhalen tot op het bot ontleed te hebben in prachtige facsimilé uitgaves, krijgt nu het voor het grote publiek relatief onbekende verhaal van Yves Chaland een plaats tussen de sterren. Deze estheet heeft deels het geluk gehad dat hij vroegtijdig door een ongeval om het leven kwam. Het vergrootte meteen zijn cultstatus en zorgde ervoor dat voor- en tegenstanders hem meteen daarna omarmden als één der groten. Artistiek gezien is Chaland ongenaakbaar. Zijn schitterende atoomstijl etaleert een exquise virtuositeit wat betreft vloeiend lijnenspel. Een onwaarschijnlijke ronding vormt een realistisch personage, flexibiliteit alom alsof Robbedoes en Kwabbernoot latex-poppetjes zijn die je in verschillende vormen kan plooien. Deze vormgoochelaar had echter een gebrek: het uitblijven van memorabel leesbare boeken. Het oog krijgt dan wel wat het verlangde, ook de geest dient gevoed te worden. Helaas onafgewerkt, dus het eindresultaat valt niet te beoordelen. Edoch is het rommelige zootje ontoereikend om hem voor dit Robbedoes-verhaal op het hoogste schavot te plaatsen. Schrijversassistent Yann mag dan twintig jaar later furore maken met zijn Piccolo in veldgroen, geïllustreerd door Chaland-aanhanger Schwartz, deze eerste dracht heeft absoluut niet de afwerking van het definitievere, meer mature resultaat dat in 2011 verscheen. Robbedoes door Y. Chaland is desalniettemin een fantastisch boek. Grotendeels omdat het de volledige situatie schetst rond het ontstaan van dit verhaal, de steeds veranderende uitgeverspolitiek en onderlinge competitiestrijd. Ook vanwege dat opname van sublieme illustraties die Chaland maakte. Eigenlijk is de strip maar een relatieve bijzaak. Stel je voor dat Chaland alsnog terugkeert om er een einde aan te breien. Hoe zou zijn stijl dan in 25 jaar geëvolueerd zijn?
- Jonathan 16 **½
- Robbedoes door Chaland ****
- Urbanus 155 **

De Desberg-stroming

Het is alweer een tijd geleden dat de collectie Derde Stroming een nieuwe reeks voortbracht. Uitgever Le Lombard zou beter een naamsverandering overwegen. Met het monopolie dat een zekere schrijver opeist, is Desberg Stroming hier beter van toepassing. Dit keer met een premiejager in de hoofdrol die moet uitvlooien welke persoon uit zijn vriendenkring hem verraden heeft. Met Johns riskante beroep is het moeilijk zich aan tal van figuren te hechten, verrast het je dat in Desbergs wereld de man een beroep doet op een hoer? IR$-afgevaardigde Larry B Max ging hem reeds vooraf. En de vertwijfeling omtrent de afvallige las je ook reeds in Sherman. Desberg recycleert dus iets te systematisch dezelfde trucjes om zich veilig te kunnen nestelen in zijn bedje van eenheidsworst. Alleen kan je daar Dan Panosians stijl moeilijk mee rijmen. Die is te dynamisch voor Desbergs beschrijvende vertelling. Te modern voor de conservatieve lezer ook, al beroept hij zich net eerder op een gedegen klassieke basis. Toch iemand die weerwerk biedt en je verrast.
- John Tiffany 1 ***
- Nero Oosterse Trilogie **½
- Tibhirine **½

Trotse eigenaar

Niet om iedereen de loef af te steken of jaloers te maken. Het betreft immers geen commercieel exemplaar, dit eerste deel van Universal War Two, dat is over een paar dagen in alle winkels verkrijgbaar. Het is wel de vrucht van geconcentreerd vertalen na het doorworstelen van Bajrams universele materie. Een soort van auteursexemplaar dus.

Michel, ma belle?

Misschien geen successchrijver, wel eerder een sterauteur, Zidrou pakt wederom verrassend uit met een fragmentarische documentaire over een alledaagse heldin. Op zich is Catherine immers een doodgewone moeder die haar aardappeltjes schilt en eigen boontjes dopt. Eentje die zich compleet opoffert en wegcijfert om haar verstandelijk beperkte zoon een zo rijkgevuld leven te geven binnen de beperkingen van haar mogelijkheden. Deze supervrouw weet haar feilbaarheid goed te verbergen. Michel is een documentaire omdat Zidrou en Roger de personages vanop afstand volgt, observatoren die feiten weergeven en de bedenkingen aan de kijker overlaten. Michel is fragmentarisch omdat de auteurs momenten uit het leven presenteren die zonder vloeiende overgangen aaneen zijn geregen. Je krijgt geen psychologische en chronologische uitdieping van de huiselijke situatie. In hoofdstukjes wordt een sfeer gecreëerd. Die sfeer eert de heldhaftigheid van Catherine, het fragiele vrouwtje die een loodzware last op de tere schouders draagt. Artiest Roger lijkt via de voorkafttekening in eerste instantie aan te leunen bij Angelus-artiest Homs, binnenin ruilt hij het zachte schilderen voor een lijninkting ondersteund door sfeervolle kleuren. Hoe dapper Catherine ook, je mist vooral een echt verhaal in haar Michel dat verder reikt dan slechts observeren.
- Biebel - De stroken 2 ***
- Esther Verkest 11 **½
- Michel ***

Je hoeft niet altijd een Stok achter de deur te houden

Krijg jij ook de kriebels bij het lezen van de quotes op de achterkaft? Volgens Cosmopolitan 'maakt Barbara Stok misschien wel de grappigste stripboeken van Nederland.' De onwetendheid van de erkenner wordt gelukkig ingedekt door een 'misschien'. Zelfs alleen op de Polderse wereld zou Stok niet eens grappig zijn. 'Wonderlijk intiem en buitengewoon grappig', deze zeurpiet van de Viva verwart schaamteloos met intiem en hilarisch pijnlijk met grappig. Ontleed je 'Een topper onder de Nederlandse striptekenaars' dan zit daarin het essentiële woord 'tekenaar'. Kuijpers, Kolk, de Wit, Kresse, Toonder, Swarte, van den Boogaart, Heuvel, Oosterveer, Lodewijk, Molenaar en vele, vele anderen zijn slechts ambachtslieden die zich misschien mogen meteen met deze 'topper' volgens de Leeuwarder Courant. Waarom het parochieblad ook niet citeren? Dan is de VPRO Gids nog het neutraalst: 'In haar autobiografische strips geeft Stok met humor en relativering haar visie op de wereld!' Dat klopt tenminste als een bus. Geplukt uit haar dagelijkse leven krijg je een bloemlezing van bijna twintig jaar beeldverhalen vertellen. Je zag fragmenten reeds passeren in Barbaraal tot op het bod, Je geld of je leven, Nu we hier toch zijn, Op tour door Spanje, Dan maak je maar zin en Over de levensgenieter die haar angst voor de dood wil verdrijven. Wat vooral opvalt is dat Barbara Stok haar beperkingen niet heeft overwonnen. Haar kunnen is niet geëvolueerd, haar stijl amper vooruitgegaan. Toch zeker wanneer underground upperground wordt en in de mainstream belandt, verwacht je meer dan deze knullige rondjes afgewerkt met weinig esthetische lijntjes en puntjes. Erger nog, Stoks literaire pretenties komen bovendrijven en verdringen het getekende beeld dat geminimaliseerd werd tot schetswerk (pagina's 231 tot en met 266). Armoe troef. Een lang leven gun je Barbara Stok. Voor de liefhebber hoop je dat deze Lang zal ze leven Stoks strip-fin de carrière inluidt. Waag je gerust aan andere disciplines, Barbara!
- Bob Dylan Illustrated **½
- Dance Academy 7 **½
- Lang zal ze leven! (Barbara Stok 7) **

Cartooneske zelfmoord: Lectrrs Hara Kiwi

Bij Lectrr ziet het er steeds eenvoudig uit. De simpele ideetjes die hij bedenkt steken de loef af, hoe kan je met zo veel eenvoud onze cultuur zo schofferen, kleineren, satirisch becommentariëren en zelfs eren. Handig purend uit het dagelijkse bestaan (fantasie en realiteit) plukt de artiest uit de vruchtenbomen van onze geschiedenis (met een lichte voorkeur voor Star Wars). Ja, Lctrr kent zijn klassiekers.
- 3Hoog 1 ½
- Hara Kiwi 9 ***½
- kouwe koffie 2 ½

De wereld van Kriss

Met verwijzingen naar de delen 3 (pagina 3), 21 (4), 33 (8), 28 (18), 3 (19), 30, 31 en 32 (20), 11 en 13 (22) van de 'gewone' Thorgal-reeks bewijst Yves Sente netjes het huiswerk gedaan te hebben alvorens aan deze opdracht te beginnen, hoewel hij pas nu na x-delen er zo ostentatief mee paradeert. Fijn voor de scenarist, Sente moet echter niet zo nadrukkelijk beklemtonen dat hij de oorspronkelijke reeks volledig uitgepuurd heeft. Laat dat aan de fanatici over want deze verwijzingen remmen af. Hij had zich beter gefocust op de inhoud en wat meer geknipt in de saaie dialogen. Bondgenootschappen is droge kost.
- Game Over 10 ***
- werelden van Thorgal, De 8 Kriss Van Valnor 4 HC ***
- werelden van Thorgal, De 8 Kriss Van Valnor 4 SC ***

Kinderlijk eenvoudig

De Paw, Paw, Paws vliegen je om de oren, is er wel plaats in het vredige striplandschap van kinderboeken voor al dit westerngeweld? Absoluut, Mickaël Roux schiet Paw er op los Paw met nostalgische Paw kogels om je te Paw vermurwen dankzij een ontwapenende naïviteit. Net als in Jojo word je terug gekatapulteerd in de tijd, toen kinderlijke fantasie niet aan banden werd gelegd door de volwassen ratio én het vrije buitenspelen niet belemmerd werd door huiselijke amusementsketenen als gameboys, TV's en computers. Toen je nog de straat opging om reizigers te scalperen, je de indianen bestreed met imaginaire wapens en je het vee wist te hoeden als een echte cowboy om indruk te maken op jouw cowgirl. Niet alleen met sympathie steelt Roux jouw hart, ook de humor laat je van warmte smelten. Het is zo schattig, zo vrolijk en vrij en zo fantasierijk, niet gewurgd door de wereld om ons heen. Laat die ridders (pagina 47) maar komen. Of moeten we ons aan een andere invalshoek verwachten?
- Albert & Co 6 ***
Een goed idee om verhalen thematisch te bundelen? Met Paradijseiland, Het aards paradijs en Het bedreigde paradijs is het vaarwater beperkter dan je zou denken en blijk je met het bootje steeds tegen de randen van het creatieve zwembad te peddelen. De zwakte van deze compilatie zit hem in het gebrek aan variatie. Ging de kwaliteit naargelang het nieuwe deel omhoog, dan was er geen probleem. Echter Het bedreigde paradijs is zo'n opvulboek zonder originaliteit. Hou je daarom zoet met de Anatool uit het eerste gedeelte. Al draait Anatool onze helden een loer, Jommeke en c° weten hun ongeluk om te buigen en zorgen ervoor dat hun verbanning een unieke gelukzalige tijd wordt op een paradijselijk eiland. Op de jeugdige inventiviteit van de hoofdrolspelers valt niets aan te merken, Jommeke neemt meteen de koe (in dit geval de geit) bij de hoorns en installeert een vakantiepark met speeltuin en zwembad, turnfaciliteiten en miniboerderij dat zijn weerga niet kent. Kinderlijk naïef.
- Jommeke Pocket 11 **½
- Jommeke Pocket 12 **½
- Kinderspel 2 ****
- Romeo & Julia, De Liefdesperikelen van 2 **½

Brandgevaarlijk

Als draken in deze tijd (en ruimte) zouden bestaan, dan zien ze er ongetwijfeld als Brandgevaar uit. Helaas in de negatieve betekenis van de uitdrukking. Jan Kragt bewijst wederom met klasse géén geboren scenarist te zijn. De poging om het leven van een aan geheugenverlies lijdende man te reconstrueren aan de hand van een spionagetoneelstukje met Hitcockiaanse confrontaties zou steek kunnen houden als je tenminste empathie voor hoofdpersoon Robert kan opbrengen. Of toch op zijn minst sympathie voor de therapie. In Brandgevaar wordt het allemaal zo artificieel gebracht met tussenin een educatief aspect om je op de brandgevaren te wijzen. De bijdrage is opvoedkundig en mist het doel niet: je denkt na het lezen na over de mogelijk verbeterbare organisatie in huis. Het zelfbewustzijn stelt vragen! Positief. Helaas is het overgrote deel en dus de rest van het boek een lachertje. Steve van Bael blijft trouw aan zijn eigen kunnen, helaas betert het niet bij elk nieuw album. De typische fouten (figuren met de lange nek) sluipen er steeds in en je hebt de stijlverschillen in de inkting (dan glad, dan met lichte arcering). Openbare boekverbranding is helaas van alle tijden, zo ver hoef je echter niet te gaan om Brandgevaar te vermijden.
- Brandgevaar HC **
- Brandgevaar SC **
- Jommeke, de belevenissen van Luxe 9 **½
Wie is in hemelsnaam Mark Borgions die de eer kreeg om deze schamele luxe-editie op te fleuren met een trefzekere designtekening?

Een internationaal gevierd illustrator die bovendien ook Stan Lee Coles schitterend liedje Seperated ondersteunde met een even sublieme animatiefilm. Zoek maar eens op. Te klasseren als 'Modern old school animation. Luilekkerland is hierin helaas ook gemoderniseerd, zeer tegen de originaliteit van het origineel in. Wat voor zin heeft het om oude klassiekers op te waarderen door ze in een modernere jas te steken. Duidelijk een marketingfout die resulteerde in een commerciële flop. Om toch inhoudelijk aan de slag te gaan: feestvieren elke dag, het is niet iedereen gegund. In Luilekkerland daarentegen word je op je wenken bediend. Het grootste festijn komt er echter wanneer Gobelijn ten huwelijk wordt gevraagd door een apin. Gelukkig komt de aap tijdig uit de mouw wanneer Gobelijns wondermiddel (apen menselijke kenmerken -waaronder spraak en taal- bezorgend) na verloop van tijd uitgewerkt is. Flauw getekend (de figuurtjes op de cover alleen al) en bovendien extra verzwakt door het lege scenario. Wat is er nu daadwerkelijk gebeurd op het eiland dat het zo verwoest werd? Als een te vaak gespannen elastiek: uitgerokken.
- Jommeke, de belevenissen van Luxe 10 **
- Slimmeke Slim **

Geen oceaan van wandelende doden

Net als Rick staan je voorzichtigheidsantennes voortdurend op scherp. Elke nieuwe wending, elke nieuwe ontmoeting, elke nieuwe ontdekking wantrouwend. Je hebt ondertussen voldoende meegemaakt om te beseffen dat wie ook je pad kruist, je best twee keer nadenkt vooraleer hem of haar met open armen te ontvangen. Komt het als een verrassing over dat wanneer net iemand die er op het eerste zicht volledig betrouwbaar uitziet, Rick nog argwanender maakt? Je zou voor minder. Robert Kirkman trekt sinds lange tijd nog eens de wijde wereld in. Alsof er buiten de gemeenschap toch nog iets te beleven valt en er leven bestaat naast al die levende doden. Tussen voortdurend op je hoede te moeten zijn of vertrouwen: wat kies je?
- It's not an ocean **
- Walking Dead 16 ***½
- Zoon van de Arend, De 3 HC ***
- Zoon van de Arend, De 3 SC ***

Gekleurde filmnoir: Kogels en Jarretels

Realisme en schoonheid, het gaat Linthout moeilijk af. Vrouwen met uitzonderlijk lange benen, het bestaat.

Echter zo'n wezen zoals nu op de voorkaft prijkt, dat zie je zelden. In een onhandige gedraaide pose (beweging van de benen naar links, de schouders en borsten dan weer naar rechts) prijkt mevrouw met haar onevenwichtige borsten over het reeksuithangbord. Naturalistisch design, respect? Toch maar niet. Gelukkig staat dit net als de lichaamsbouw van de dame haaks op de rest van het boek. Linthout en Urbanus hebben een zekere feeling met de filmnoir, de typische private eye die met doortrapt doorzicht elk mysterie kan oplossen. Binnen het kader van Urbanus wordt dit stramien haarfijn toegepast. Haarverfijnd, da's wat anders. Zo hoort het immers in de reeks. Jammer dat de vulgariteiten dan ook het geheel ontsieren. Soms getuigt subtiel zijn van maturiteit. Iets waar Linthout en Urbanus zich voor behoeden.
- Urbanus 76 **
- Urbanus 77 *½
- Urbanus 85 ***
- Urbanus 88 **

Arendszoon

Heerlijk, politieke complotten met Napoleon Bonaparte als geviseerd persoon. En de aristocraat, protagonist Morvan d'Andigny, zit daartussen gekneld.

Echt veel kom je over de leden van De zwarte sjaal niet te weten. Hun motief wel, de achtergronden vult Daniël Vaxelaire niet in. Niet dat je een geschiedenisles verwacht, maar wanneer de sjaaltjes de titeldragers zijn, veronderstel je toch een betere opvolging van de gesmede plannen. Of krijgen we daarover in een verder stadium meer uitleg? Probleem is dat Morvans belangrijkste wraakmotief op het einde volledig wegvalt. Welk doel heeft hij dan nog in het leven? Wordt vervolgd.
- Zoon van de Arend, De 1 HC ***
- Zoon van de Arend, De 1 SC ***
- Zoon van de Arend, De 2 HC ***
- Zoon van de Arend, De 2 SC ***

Kattenhumor: hoe het NIET moet

Helaas, een pijnlijke confrontatie met de drie b's: borsten, billen en bier. Artiest Enzof graaft schaamteloos in het poezelige leven van hete katers.

Ook daar blijkt het mannelijke brein overdadig overheerst te worden door het lustige libido. Op zich is daar niks mis mee, alleen brengt hij dat zo platvloers, zo vulgair, zonder enige finesse. Als er enige finesse te vinden is, ligt dat in de identiteitsloze lijnvoering. Zo vlak, zonder esthetiek. Bovendien heb je voortdurend de indruk dat die antropomorfe wezens met wanten rondlopen (zie de voorkafttekening, Liew links met de 'thumbs up') terwijl ze toch flexibel vingers tevoorschijn kunnen toveren (op diezelfde illustratie rechts, Sem). Enzof kan nu prat gaan op zijn eerste boek. Of de rest van de wereld hier echter op zat te wachten? Neen. Als deze commentaar enig bewustzijn kan teweegbrengen: neem eens een Schatjes van Arthur de Pins ter hand. Da's pas klasse.
- Cetz 1 *
- S1ngle Do's en don'ts van het daten (Rainbow pocket 1083 ***
- Zwart Bloed 1 ***
- Zwart Bloed 4 ***

M'enfin vertaald als nou moe!

Openend met een reeks van opeenvolgende gags die uiteindelijk zal resulteren in het ontslag van Guust Flater.

Een schitterende marketingzet want niet veel later stromen de brieven binnen (gefantaseerd of niet?) op de redactie van het weekblad Spirou/Robbedoes om de beslissing te herroepen. Was het immers zo erg dat de goedhartige klerk een koe in huis, nou ja, in huis, eerder op de redactie, haalde. Veel aandacht voor meneer Demesmaeker, onbegrijpelijk dat hij al die moeite blijft doen om toch contracten te ondertekenen met een gevaarte als Guust in de omgeving. Als er één ding is dat je mist bij deze schitterende facsimilé-heruitgaves, is het een echt Guust latex-poppetje. Zodat je die lange slungel zelf in een plooi kan draaien en hem af en toe symbolisch pijnigt voor de bochten waarin hij zich vaak wringt.
- Guust oblong 3 ***½
- Takuan 5 HC **½
- Takuan 5 SC **½

Spinnenman op zijn zondags

Een spionageverhaal à la James Bond brengen, is geen makkelijke opdracht. Vooral wanneer je ook voor een keer extra de klemtoon legt op de actie.

Latour grijpt terug naar de old school-interventies volgens het boekje van uitgerangeerde agenten. Met hun eigenzinnige methodes zorgen ze voor heel wat ophef. Nog verrassender is het smeden van tijdelijk vriendschapsbanden om een gezamenlijk doel te bereiken. Als Latour dit niveau kan aanhouden, wist de scenarist de verveling van de eerste delen weg. Vastra doet extra zijn best om papieren helden flitsend te laten voortbewegen. Dat levert een verbluffende vechtscène op (pagina's 26 tot en met 29).
- Spyder 3 ***½
- Sundance 3 ***
- Sundance 4 ***

Graven in de wereld van graaf D.

De tekortkomingen in de vertaling én de zwakke lettering zorgen voor een zekere afstandelijkheid. Net doordat Maïorana passie in de tekeningen stopt, heb je vaak een verlaten gevoel.

Nochtans is de constructie opwindend en prikkelt ze de nieuwsgierigheid. Ayroles legt ook stukjes van Drakes verleden bloot, hoe verder de zoektocht evolueert, des te meer je geconfronteerd wordt met zijn 'duistere' kant. De aap is nog niet volledig uit de mouw gekomen. Ayroles en Maïorana kiezen niet voor het vanzelfsprekende om commercieel uit te pakken met die ene naam die constant geassocieerd wordt met het vampierendom. De bescheiden D., met puntje, moet zich zelf aanprijzen zonder te teren op de zoveelste kopie van Bram Stokers klassieker. Lady d'Angères, niet alledaags en daarom ook uitzonderlijk. Bijzonder.
- D. 2 ***½
- paar stappen naar het licht, Een 3 ***
- verborgen geschiedenis, De 24 **