Glad Ijs ontleed: Paul Jesters Familieportret (1)

Natuurlijk mijn favoriet. En het wil lukken, door de setting leek het net of sommige dingen echt voor mezelf van toepassing was. Paul Jester is de terugblik naar een herkenbaar verleden voor iemand uit de provincie. Toen het stadsleven je geest niet vertroebelde en je onschuldig genoot van de dagdagelijkse dingen des levens.
- De cover: jammer genoeg had Tronchet de reeksnaam Jean-Claude Tergal in de tekening geplaatst, waardoor digitaal opkuisen zo goed als onmogelijk is. Normaal loopt de tekening door (ook op de achterkaft), zij het gefilterd door een doorschijnende lichtbruine achtergrond. Dat werd in deze editie gekortwiekt uit praktische overwegingen. Zonde. Je ziet Moekes hand reeds richting Paul uitgaan.
- De titelpagina: Portraits de famille, wordt vanzelfsprekend Het familieportret, zij het in enkelvoud. Moeke heeft Paul terechtgewezen!
- Pag 2: daar staan ze weer. De volwassen Paul versus zijn puberale versie. Is hij niet schattig wanneer Moeke bejubeld wordt?
- Pag 3: de spreuk "Quand je vous ai donné un peu de plaisir, j'en ai beaucoup." Bij gebrek aan een goede Bond zonder Naam-gids is het het thuis tikkende klokje geworden. Zelfs de pointe die eraan gekoppeld was, heb ik met moeite kunnen behouden. Die beschrijving van het huiselijke leven, doet me volledig aan mijn grootmoeder denken. De geordendheid. Het gecrocheerde namaakschilderij (oeps, zoiets hing thuis ook: een Frans Hals!). En zie de gedetineerde sukkelaar zitten, helemaal neerslachtig.
- Pag 4: met ijzeren hand regerend terwijl ze een rubberen handschoen draagt! Een moeder volledig geobsedeerd door reinheid. Heb ik er daarom een afkeer van? Had ik me een ergere fout kunnen bedenken dan Paul Pascal te noemen? Pascal Brutal vertalen/letteren gelijktijdig met Paul jester: uit den boze!
- Pag 5: na de vuiligheid een tweede demon die opdoemt, de wanorde!
- Pag 6: de luiheid. Het driekoppige monster is compleet. Sluipt daar Belgian Asociality in de tekst?
- Pag 7: natuurlijk moet dat tegenpruttelen zijn, maar tegenpeuteren is hier van toepassing! Orwell resoneert: Big Mother is watching you! (ipv "Ma mère dirige vraiment le monde!")
- Pag 8: Au pays d'Héloïse wordt In het land van de mijnen, gepikt van Martin Grays boek, hier toepasbaar vanwege de setting! Bij Jean-Claude in de mijnstreek in het Noorden van Frankrijk, in deze versie vergelijkbaar met de Limburgse mijnstreek. De taxichauffeur vraagt 2,50 Franse Franc, het leek me leuker dat Paul opvangt anderhalve Zbork te moeten betalen. Het maakt diens geestelijke ruimtereis echter. De Armstrong-verwijzing is ook bijgevoegd, net zoals dat er specifieke Franse zaken in de vertaling verdwijnen. "Een plek die iedereen op zijn minst in zijn leven één keer moet bezocht hebben." De terril van Zolder is een natuurgebied geworden. Zelf al een mythisch plekje om te beklimmen. Pauls verwondering is begrijpelijk.
- Pag 9: de grap rond "mineurs" ging verloren. Het woordspel rond mijnwerker/minderjarige viel moeilijk te rijmen met het geheel. Het werd: "Jong en oud. Vader en zoon. Want ieder de zijne werkte mee in de mijnen." Tante Héloïse werd omgedoopt tot Tante Diane. Als dat mijn zus niet is? Nu begrijp je waarom dit het paradijs is voor de jonge Paul.
- Pag 10: het ziet er onwaarschijnlijk uit voor de jeugd van tegenwoordig, maar de oertijd leverde zo'n toiletten op met het zwarte gat! Al is Tronchets wanstaltig, toch schuilt er een zekere poëzie in zijn beschrijving. Een knipoog naar Asterix. Het nichterige verhaal: eau de toilette is natuurlijk concreter dan toiletwater. Wat kon ik anders doen?
- Pag 11: blijkbaar is terril niet opgenomen in de Van Dale. Omdat de uitgever rekening houdt met de 'onwetende' Nederlander werd dit woord vervangen door 'steenberg'. M'enfin! In De vicieuze cirkel (gesloten circuit/circuit fermé) loopt mijn vader rond. Nu nog verzamelt hij allerlei prullaria en kan daar onmogelijk afstand van doen. Aandoenlijk. Waar blijft de tijd van de openbare storten, toen je d'r nog kon 'snuisteren' en schatten vinden!
- Pag 12: een slopende moeke, doordat ze alles letterlijk neerhaalt. Maar soms is ze erg zenuw-slopend. En zo leerde ik wat formica is. Formica is een merknaam voor een vezelversterkte kunststof. Het weerkerende thema van de strip is de wereld met Pauls moeke aan het stuur. Hoe zou de wereld er dan uitzien? De Hallen van Bercy worden Het Volkshuis te Brussel, een schandelijk wegvagen van een architectonisch patrimonium!
- Pag 13: "La tournée des bons voeux - Ik verwens al die wensen. Oké, dat Paul beroepsmatig die keuzes voorspelt... D'r is een verschil tussen pompier, pilote de course, cosmonaute, vendeur de drogue en uitgever, stripwinkelier, vertaler en drugsdealer. De eersten zijn véél avontuurlijker! Tonton Alfred heet Nonkel Marc. Als dat mijn broer niet is? Tante Olga daarentegen wordt gekoppeld aan Tante Christiane/Chris. Ook die bestaat echt (als tante).
- Pag 14: Oncle jovial wordt nonkel Marcel (de vader van mijn neef)! Die staat in mijn herinnering altijd te tuinieren.
- Pag 15: de geniepige buren die achter het raam alles in de gaten houden wat er in de straat gebeurt. Demeuleneire, Dobbelaere, Laevens. Foei!
- Pag 16: de zinspeling met de suikerbonen. Zelfs in het Frans voel je een gemis. Net zoals de woordgrapjes in Les blagues de papa. Ik heb het proberen te benaderen, met moeite. Vertaalbaar is het wel, maar de situatie is minder aanvaardbaar (misschien ook omdat die terminologie thuis niet zo gebezigd werd).
- Pag 17: wat je met valse tanden al niet kan doen! Bweuark.
- Pag 18: Vue sur mère - Moeders mooiste. Mère-mer, nog zo'n woordspeling, grrr. Deze pagina moet je vergelijken met de promo-Glad IJs-folder. Voor de reclameflyer werd één pagina vertaald/geletterd ver voor het definitieve werk afgeleverd werd. Vandaar dat er kleine verschillen tussenzitten. Zoeken maar!
- Pag 19: Le lapin de ma grand-mère / Watership down. Wie herinnert zich niet de lieflijke konijntjes toen Art Garfunkel een wereldhit scoorde met Bright eyes. Natuurlijk is het 'leven leiden'. Gezien de lijdensweg was de lange ij beter van toepassing. Dus dit was een bewuste fout!
- Pag 20: toch grappig, die parallellen tussen Witje en Pauls grootmoeder. Big Jim tegenover Major Jim. Voor Action Man er was, mocht elke jongen het (hopelijk) stellen met een Big Jim. Een forse stoere gast die Ken van Barbie zo op zijn bakkes geeft!
- Pag 21: het ijzeren kriuis... Het zit 'm onbewust in de kleine lettertjes. Da's niet bedoeld, die typfout! De Jesters blijken dus te wonen in de Pleinstraat 1, te Houthalen (wel degelijk in de mijnstreek). Da's wat anders dan 59790 Ronchin.
- Pag 22: zie je, da's het geniale van Tronchet. Die vluchtige anekdotes lijken slechts los aan elkaar geplakt, tot hij verrassend de pointe van een ander verhaal wederom koppelt aan iets wat we voorheen gelezen hebben (zijn oma's graf versus het kooitje van Witje).
- Pag 23: Alex en Odilon worden Willy en Lisette. Van al mijn nonkels is Willy de enige die niet in de mijn heeft gewerkt! Het avontuur hebben ze niet beleefd, maar samen zijn ze nog altijd!
- Pag 24: Rijmen met slijmen, onmogelijk te vertalen. Dus slikken maar wat er nu staat!
Ziezo, da's de helft. Morgen of overmorgen meer!